Pazar günü Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve heyetiyle birlikte düşen ABD yapımı Bell 212, büyük ihtimalle Şah Muhammed Rıza Pehlevi döneminde satın alınmıştı.
Azerbaycan'dan dönerken kötü hava koşulları nedeniyle düşen İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ı taşıyan helikopterin neredeyse yarım asır önce üretildiği ortaya çıktı.
Dayanıklılığı nedeniyle uzun süreli hizmet vermesiyle tanınan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yapımı Bell 212, UH-1N “Twin Huey” savaş helikopterinin sivil versiyonudur.
1970'li yıllarda üretildiğinden günümüz teknolojisinden uzak bir ulaşım aracıdır.
Kazadan sonra uzmanlar, Bell 212'nin görerek uçuş koşullarında uçmak üzere tasarlandığını, bunun da pilotun yalnızca koltuğundan araziyi gözlemleme yeteneğine güvenmesi gerektiği anlamına geldiğini belirtti.
Bu nedenle yoğun sis ve gök gürültülü sağanak yağışın olduğu Pazar günü pilotun karşılaşmış olabileceği görüş sorununun kazanın ana nedeni olabileceği düşünülüyor.
İranlı yetkililer, üç helikopterden oluşan konvoydaki diğer iki helikopterin de güvenli bir şekilde indiğini söyledi. Helikopterlerin zorlu uçuş koşullarından etkilenip etkilenmediği belli olmasa da Tahran'dan gelen bilgi eksikliği, kazanın ayrıntılarının hâlâ gizemini koruduğu anlamına geliyor.
Tahran'daki rejim hâlâ Şah'ın satın aldığı uçakları uçuruyor
Yerel basında İran İslam Cumhuriyeti Kızılay Cemiyeti tarafından işletildiği söylenen Bell 212'nin 1979 İslam Devrimi'nden önce satın alınmış olabileceği belirtiliyor.
Uçmaya olan tutkusuyla tanınan ve kendisi de pilot olan İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin, babası Şah Rıza Pehlevi tarafından 1920 yılında kurulan İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri'ne büyük yatırımlar yaptığı biliniyordu.
Böylece İran, ABD dışında F-14 Tomcat'leri işleten tek ülke olmayı başarırken, aynı zamanda dünya standartlarında bir hava filosu oluşturmayı da başardı. Bu dönemde satın alınan uçaklar arasında Bell'in ürettiği AH-1 Super Cobra ve Chinook gibi helikopterler de vardı.
Ancak ABD'nin İslam Cumhuriyeti'ne uyguladığı silah ambargosu, Batı yapımı uçakların çoğunun tahrip olmasına neden oldu.
Ancak Tahran rejimi, mevcut filonun gerekli parçalarını tersine mühendislik yoluyla sınırlı sayıda uçak ve helikopterle kullanmaya devam etti.
Bu uygulama Sovyetler Birliği ve Çin gibi ülkelerden silah ve teçhizat satın alınarak desteklendi. Ancak filonun yaşlanmasıyla ilgili sorunlar, Tahran'ın önemli sayıda uçak ve pilotu kaybettiği 1980-1988 İran-Irak Savaşı sırasında iyice ortaya çıktı.
Ancak bu uçaklardan bazılarının, Reisi helikopteri gibi günümüze kadar ulaştığına inanılıyor. İran'ın mevcut hava kapasitesi bilinmemekle birlikte, Flight Global'in 2024 tahmini, ülkede şu anda en az iki Bell 212'nin faaliyet gösterdiğini belirtiyor.
Bell 212'yi başka kim kullanıyor?
1968 yılında tanıtılan Bell 212 ve onun çeşitli çeşitleri, dünya çapında birçok orduda ve ülkede kullanılmaktadır.
Askeri versiyonu olan UH-1N Twin Huey, Vietnam Savaşı ve 2003'teki Irak işgali de dahil olmak üzere küresel çatışmalarda görev yaptı. Halen ABD Hava Kuvvetleri, İtalya, İspanya, Arjantin ve Suudi Arabistan tarafından kullanılmaya devam ediyor.
Bell 212, 2024 yılında Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan, Kuzey Makedonya gibi Balkan ülkelerinin polis teşkilatları ile Kanada ve Japonya sahil güvenlik birimleri tarafından kullanılacak.
14 yolcu kapasiteli Bell 212 için kaydedilen diğer önemli kaza, Eylül 1986'da Kuzey Denizi'nde bir kurtarma görevi sırasında İskoç tarafından işletilen bir acil tıbbi helikopterin düşmesiyle meydana geldi. Helikopterdeki altı kişinin tamamının hayatını kaybettiği kazaya şiddetli yağmur ve kötü görüş koşullarının neden olduğuna inanılıyor.